INSPIRE
INtegrating biodiverSity Preservation and agrobIodiversity valorisation in tourism managEment in the MED area
Ενσωμάτωση της διατήρησης βιοποικιλότητας και αξιοποίησης της αγροβιοποικιλότητας στον τουρισμό της Μεσογείου
Euro-MED0401041
Το έργο INSPIRE επιδιώκει να μετατρέψει τη διατήρηση της αγροβιοποικιλότητας σε κινητήριο δύναμη του βιώσιμου τουρισμού. Ως αγροβιοποικιλότητα ορίζεται η ποικιλία και η μεταβλητότητα των ζωντανών οργανισμών που στηρίζουν τα αγροτικά οικοσυστήματα, ένα ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος στις αγροτικές περιοχές.
Πώς θα επιτευχθεί αυτό;
Μέσω της συνεργασίας οκτώ εταίρων για τον σχεδιασμό ενός πρότυπου μοντέλου βιώσιμου τουρισμού, βασισμένου στην αγροβιοποικιλότητα. Το μοντέλο θα εφαρμοστεί πιλοτικά σε πέντε περιοχές, όπου δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς τουρισμού, αγρότες και τοπικές κοινότητες θα συνεργαστούν για την υλοποίησή του. Μακροπρόθεσμα, η προσέγγιση αυτή θα μπορεί να μεταφερθεί και να προσαρμοστεί και σε άλλες περιοχές εντός και εκτός της Μεσογείου.
Πλαίσιο
Η Μεσόγειος αποτελεί έναν από τους πιο ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, γνωστή για τα πλούσια τοπία και τη βιοποικιλότητα της. Ωστόσο, ο μαζικός τουρισμός ασκεί σημαντικές πιέσεις στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, απειλώντας τα οικοσυστήματα και τις τοπικές κοινωνίες.
Σύμφωνα με την Έκθεση του Δείκτη Αγροβιοποικιλότητας 2021, στη λεκάνη της Μεσογείου ευδοκιμούν μεταξύ 15.000 και 25.000 είδη, εκ των οποίων το 60% είναι ενδημικά.
Η απώλεια αυτής της αγροβιοποικιλότητας συνεπάγεται την απώλεια ενός ζωτικού μέρους της κοινής ταυτότητας της περιοχής, καθώς και ενός πολύτιμου αποθέματος γενετικών πόρων για τη διατροφή και τη γεωργία. Παράλληλα, μειώνει την ικανότητα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και στις ασθένειες, ενώ ταυτόχρονα αποδυναμώνει τον διατροφικό και πολιτιστικό πλούτο των τοπικών διατροφικών συνηθειών.
Το INSPIRE δημιουργήθηκε για να μετατρέψει αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Το έργο αναπτύσσει και δοκιμάζει ένα μοντέλο συν-διαμόρφωσης και συν-διαχείρισης τουρισμού, το οποίο εμπλέκει ενεργά δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σε τοπικό επίπεδο.
Στόχος είναι η προώθηση ανθεκτικών κοινοτήτων που λειτουργούν ως συμβιωτικά συστήματα — συνεργατικά δίκτυα που καλωσορίζουν τους επισκέπτες να εξερευνήσουν την περιοχή μέσα από την αγροβιοποικιλότητα και τους ανθρώπους που την προστατεύουν. Οι κοινότητες αυτές θα αποτελέσουν πρεσβευτές της βιοποικιλότητας, της τοπικής κουλτούρας και της αγροτικής ταυτότητας, καθώς και φορείς εκπαίδευσης για την προστασία του περιβάλλοντος.
Εμπνευσμένο από την προσέγγιση Slow Food Travel, το INSPIRE στοχεύει να ενσωματώσει τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στη διαχείριση των τουριστικών προορισμών, διασφαλίζοντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα τόσο των οικοσυστημάτων όσο και των τοπικών πληθυσμών.
Κύριοι Στόχοι
Η βασική αποστολή του INSPIRE είναι η αξιοποίηση του δυναμικού της μεσογειακής αγροβιοποικιλότητας ως καταλύτη για έναν βιώσιμο, χωρίς αποκλεισμούς και αναγεννητικό τουρισμό.
Μέσω της ενίσχυσης των τοπικών αγροδιατροφικών συστημάτων και της αξιοποίησης της παραδοσιακής γνώσης, το έργο προάγει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των περιοχών, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την προστασία της πολιτιστικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής κληρονομιάς στις αγροτικές περιοχές.
Οι κύριοι στόχοι περιλαμβάνουν:
- Ανάπτυξη πρακτικών και κλιμακούμενων λύσεων που συνδυάζουν τη διαχείριση των τουριστικών προορισμών με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τις υπηρεσίες των οικοσυστημάτων στην περιοχή Euro-MED.
- Βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των κοινοτήτων που πλήττονται από την απώλεια της βιοποικιλότητας.
- Παραγωγή αποτελεσμάτων με αντίκτυπο που θα ενημερώνουν τις πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Το INSPIRE εφαρμόζει ένα μοντέλο τουρισμού εμπνευσμένο από το Slow Food, όπου οι ταξιδιώτες επιβραδύνουν τον ρυθμό τους, αλληλοεπιδρούν με τις τοπικές κοινότητες, ανακαλύπτουν βιώσιμες πρακτικές διατροφής και βιώνουν τη βιοποικιλότητα μέσα από τη γεύση, την αφήγηση και το τοπίο.
Οι τοπικοί παραγωγοί και τεχνίτες αναλαμβάνουν κεντρικούς ρόλους, ως οικοδεσπότες και αφηγητές, επανασυνδέοντας τους επισκέπτες με την γαστρονομική και οικολογική κληρονομιά της Μεσογείου.
Δομή του Έργου
Το έργο περιλαμβάνει τρία βασικά Πακέτα Εργασίας (Work Packages – WPs):
- WP1 – Στρατηγική & Εργαλεία
Υπό την καθοδήγηση του Δήμου της Μεσσήνης
Εστιάζει στην από κοινού ανάπτυξη μιας κοινής στρατηγικής για τον βιώσιμο τουρισμό με βάση την αγροβιοποικιλότητα, μέσω χαρτογράφησης, ανάπτυξης εργαλείων και εμπλοκής των ενδιαφερόμενων φορέων. - WP2 – Τοπική Δράση & Συνδημιουργία
Συντονίζεται από το Slow Food
Υλοποιεί Living Labs στις πιλοτικές περιοχές για την από κοινού δημιουργία τουριστικών υπηρεσιών και σχεδίων δράσης με τις τοπικές κοινότητες, δίνοντας έμφαση στην ένταξη και την ενίσχυση ικανοτήτων. - WP3 – Μεταφορά & Αξιοποίηση
Υπό την καθοδήγηση του EuroVértice
Εξασφαλίζει τη διάχυση, την υιοθέτηση και την κλιμάκωση των αποτελεσμάτων του έργου σε ολόκληρη την περιοχή Euro-MED, πολιτικής δέσμευσης, διακρατικής δικτύωσης και θέσπισης του Συμφώνου INSPIRE.
Εταιρικό σχήμα
Στο INSPIRE συμμετέχουν 8 εταίροι από 5 μεσογειακές χώρες, μεταξύ των οποίων δημόσιοι φορείς, οργανισμοί τουρισμού, ΜΚΟ και ειδικοί στον τομέα της βιωσιμότητας. Κάθε εταίρος παρέχει τοπική γνώση και θεματική εμπειρογνωμοσύνη για την από κοινού ανάπτυξη, δοκιμή και κλιμάκωση των λύσεων του έργου.
- Επικεφαλής εταίρος: Δήμος της Μεσσήνης (Ιταλία)
- Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή – Perrotis College ( Ελλάδα)
- ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε., Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ελλάδα)
- Οργανισμός Τουρισμού της Κορσικής (Γαλλία)
- EuroVértice Σύμβουλοι (Ισπανία)
- Οργανισμός Διαχείρισης της περιοχής Sierra Espuña (Ισπανία)
- Υπουργείο Τουρισμού και Περιβάλλοντος της Αλβανίας (Αλβανία)
- Slow Food (Ιταλία)
Ο ρόλος της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε.
Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. (PP6) είναι υπεύθυνη για την ενεργή συμμετοχή των τοπικών φορέων και την εφαρμογή της από κοινού ανάπτυξης και διαχείρισης ενός τουριστικού προορισμού βασισμένου στη αγροβιοποικιλότητα. Η περιοχή μελέτης που καλύπτει η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ είναι ο Δήμος Έδεσσας (PP9), ο οποίος συμμετέχει ως συνεργαζόμενος φορέας στο έργο.
Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ συμβάλει στο INSPIRE μέσω ενός ευρέος φάσματος δράσεων: διαμοιρασμός γνώσης και καλών πρακτικών από αντίστοιχα ευρωπαϊκά έργα, υποστήριξη της ανάπτυξης ενός κοινού πλαισίου για τον βιώσιμο τουρισμό, χαρτογράφηση της αγροβιοποικιλότητας στην πιλοτική περιοχή, συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων σε Living Labs, συμβολή στην παρακολούθηση του αποτυπώματος άνθρακα, συμμετοχή στην ανάπτυξη τοπικών σχεδίων δράσης, σχεδιασμός και δοκιμή τουριστικών προϊόντων, παροχή στοχευμένης κατάρτισης και υποστήριξη της παραγωγής επικοινωνιακού υλικού.
Το έργο INSPIRE συνάδει με τη μακροπρόθεσμη αποστολή της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ: την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, την προστασία του περιβάλλοντος και την καινοτομία με πρωτοβουλία της κοινότητας, μέσα από έναν τουρισμό που βασίζεται στην αγροβιοποικιλότητα και τη συμμετοχική διακυβέρνηση.
Προϋπολογισμός Έργου: 1.750.810,00ευρ.
Προϋπολογισμός AΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε.: 121.500,00ευρ.
Διάρκεια: 1/4/2025 – 31/12/2027 (33 μήνες)
